بهبود کارایی مصرف ازت در ذرت دانه ای با استفاده از آزمون نیترات خاک

ازت از عناصر غذائی ضروری گیاهان می باشد. مصرف کودهای شیمیایی ازته براساسس اندازه گیری ازت قابل استفاده خاک باعث کاهش میزان مصرف کودهای ازته و آلودگی محیط زیست مخصوصا آبهای زیرزمینی می شود. تغییرات ازت در خاک از قبیل معدنی شدن، آلی شدن، نیترات زدائی، تصعید و آبشوئی وضعیت ازت خاک را از زمان کشت ذرت (zea mays l.) تا زمانی که جذب این عنصر توسط گیاه به حداکثر می رسد، تغییر می دهد. بنابراین قبل از مصرف کود سرک ارزیابی وضعیت ازت خاک خیلی مهم می باشد. هدف های این تحقیق بودند از: 1) تعیین غلظت بحرانی نیترات خاک در کشت ذرت در مرحله 4 تا 6 برگی به منظور تصمیم گیری در مصرف کود سرک . 2) بررسی چگونگی توزیع نیترات در خاک به منظور استفاده از روشی مناسب در نمونه برداری خاک . 3) مقایسه میزان ازت توسط زارعان منطقه و 4) تعیین میزان نیترات باقی مانده در خاک بعد از برداشت محصول، آزمایش در شرایط مزرعه و به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو ایستگاه تحقیقاتی باجگاه و کوشکک در سال 1376 اجرا گردید. کرت های اصلی شامل شاهد و سه سطح 60، 120 و 180 کیلوگرم ازت در هکتار از منبع کودی اوره استفاده گردید. در مرحله 4 تا 6 برگی هر کرت اصلی به دو کرت فرعی تقسیم و در یکی از دو کرت فرعی کود ازته به میزان 60 کیلوگرم در هکتار به عنون سرک به خاک اضافه و از کرت فرعی دیگر به عنوان شاهد استفاده شد. در مراحل 4 تا 6 برگی، گل تاجی و بعد از برداشت محصول از دو ردیف میانی هر کرت و از هر کرت از سه محل مختلف شامل کف ، شانه و بالای جوی و پشته از عمق های صفر تا 30 و 30 تا 60 سانتی متری نمونه برداری خاک انجام و ازت نیتراتی در آنها اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان می دهد که غلظت بحرانی ازت نیتراتی در خاک باجگاه برای عملکرد نسبی حدود 85 تا 90 درصد بین 12 تا 14 میلی گرم در کیلوگرم خاک تعیین گردید. بیشترین ضریب تعیین بین عملکرد دانه ذرت با ازت نیتراتی در خاک باجگاه، در عمق مربوط به نمونه مرکب خاک کف و شانه بود. در دو محل مور مطالعه، حداکثر محصول دانه ذرت با 15/5 درصد رطوبت حدود 14 تن در هکتار بود که با کاربرد 180 کیلوگرم در هکتار ازت (120 کیلوگرم آن به صورت پیش کشت و 60 کیلوگرم به صورت سرک) بدست آمد. اگر چه زارعان منطقه بین 300 تا 350 کیلوگرم ازت در هکتار مصرف می نمایند. بیشترین غلظت ازت نیتراتی باقیمانده در خاک پس از برداشت محصول در خاک باجگاه و کوشکک به ترتیب 24 و 18 و کمترین آن به میزان 2/6 و 3 میلی گرم در کیلوگرم خاک بود. به طور کلی، به نظر می رسد میزان ازت مصرفی به وسیله زارعان منطقه بیش از حد مورد نیاز ذرت می باشد. اگر چه به منظور توصیه دقیق میزان کود ازته مودر نیاز و همچنین تعیین غلظت بحرانی ازت نیتراتی در مرحله 4 تا 6 برگی به تحقیقاتی بیشتری نیاز می باشد.